تصویری نمادین و قدیمی از جنگندههای ساب جیای-۳۷ «SAAB JA-37» سوئدی مجهز به موشکهای هوا به هوا در حال پرواز کنار هواپیمای جاسوسی اسآر- ۱۷ یا همان پرنده سیاه مشهور ارتش آمریکا، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) پربازدید شده است.
در حالی که هر دو مدل پرنده حاضر در تصویر اکنون بازنشسته شدهاند، این تصویر روایتگر رویدادی است که در اوج تنشهای میان اروپا و روسیه ارزش بازگو کردن دارد.
هواپیمای جاسوسی آمریکایی در حال پرواز بر فراز دریایی بالتیک بود که یکی از موتورهایش دچار مشکل شد. در پی این حادثه دو جنگنده ساپ جیای-۳۷ سوئدی به میدان آمدند و با رهگیری و اسکورت پرنده سیاه را از رهگیری قریب به وقوع میگهای روسی نجات دادند.
این رویداد ۴ سال قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رخ داد. در زمان حادثه شوروی در حال جنگ در افغانستان و دیوار برلین هنوز استوار بود. جهان آن دوران عرصه تنش مستمر میان مسکو و واشنگتن بود.
سوئد هنوز به عضو ناتو نبود و کشوری بیطرف در این تنش محسوب میشد که قاعدتا نباد اجازه ورود هواپیمای جاسوسی آمریکا به آسمان خود را بدهد. در نتیجه رهگیری و اسکورت پرنده سیاه آسیبدیده را میتوان تلاشی برای نجات دارایی استراتژیک ارتش آمریکا از چنگ پرنده تیزپرواز شوروی تلقی کرد.
این حادثه تا سال ۲۰۱۷ محرمانه باقی ماند و عموم مردم در سال ۲۰۱۸ وقتی که مراسم بزرگداشت چهار خلبان سوئدی توسط نیروی هوایی آمریکا برگزار شد، از آن مطلع شدند. هر چهار خلبان مدال افتخار گرفتند.
شوروی معمولا برای رهگیری پرنده سیاه آمریکایی جنگندههای مافوق صوت میگ ۲۵ فاکسبت را به پرواز درمیآورد. در روز حادثه نیز میگهای ۲۵ شوروی بلافاصله از پایگاهی در آلمان شرقی به آسمان برخاسته بودند و قطعا پرنده سیاه با موتور آسیبدیده بدون اسکورت جنگندههای سوئدی توان فرار از چنگ آنها را نداشت.
امروز که روسیه در اوکراین میجنگند، سوئد رسما عضو ناتو شده است.